Still Going Strong Cricket Club

Verslagen van de winterevenementen 2018-2019 en een kort overzicht van de toekomst

13 oktober 2018 : Dagje varen en wandelen in 's-Hertogenbosch.

De Contactcommissie was getipt door een collega bestuurslid van de voormalige Vredestein Computer Club dat je een prachtige tocht kon maken over de Binnendieze. Ook vanuit SGS kreeg hij een tip om de 'Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch' te vragen om onze dag te organiseren. De dag is voor ons perfect verlopen. Vrijwel alle SGS'ers kwamen per trein of bus naar 's-Hertogenbosch. Vanaf het station het maar een korte wandeling naar 'Restaurant Carras'. Het was een erg drukke dag want het was heerlijk weer en mede daardoor waren er erg veel toeristen. Om 10 over half twaalf was ons zaaltje gereed en kon de ontvangst met koffie/thee en een heerlijke Bossche Bol beginnen. De Bossche bol of sjekladebol (chocoladebol) is een gebakspecialiteit uit 's-Hertogenbosch die wordt gebakken van soezenbeslag, daarna gevuld met slagroom en geglazuurd met gesmolten chocoladefondant. Bossche bollen hebben een diameter van ongeveer 12 cm en zijn daarmee grote gebakjes. Na de traditionele "registratie" het betalen van de dagbijdragen werd iedereen welkom geheten en het programma kort besproken. Iedereen was gezellig aan het praten en werden de nieuwtjes uitgewisseld.

Om kwart over twaalf begon de korte wandeling naar de afvaartplaats van de boten aan de Molenstraat. Wij werden keurig ontvangen door iemand van de Stichting Vrienden om te beginnen aan onze vaartocht die onderdeel uitmaakt van ons arrangement 'Vaar- en wandelroute Bossche Binnenstad'.  Bij deze prachtige route over de Binnendieze voeren wij in elektrisch aangedreven rondvaartboten met plaats voor 16 passagiers. De tocht bestaat uit varen over smal open water en bestaat uit een route grotendeels onder de huizen loopt. Onze groepen hadden de bootgidsen Jaap en Douwe, die zeer ervaren zijn en de hele geschiedenis van de Binnendieze uit hun hoofd vertelden zonder spiekbriefjes.    (klik op de kaart rechts om deze te vergroten)

Wat is de geschiedenis over het ontstaan van de Binnendieze?
Op de plaats waar 's Hertogenbosch ontstond moeten al een groot aantal stroompjes zijn geweest die tussen de opgewaaide zandheuvels (de zgn. donken)  meanderden. Het oudste deel van de stad is de Markt die op zo'n donk ligt. Al vroeg werden ook kunstmatige lopen gegraven die dienden als stadsgracht. Later werden ten behoeve van de doorstroming en de scheepvaart een aantal doorsteken gegraven. Zo ontstond een waar doolhof van ongeveer twaalf kilometer lengte, waarvan nog bijna een derde resteert. De totale lengte is nu 3630 meter, waarvan 1290 meter overkluisd is. Bij bouwprojecten in de oude stad worden regelmatig in vergetelheid geraakte vertakkingen herontdekt. "Binnendieze" is de verzamelnaam van een aantal stromen in de binnenstad van 's-Hertogenbosch. Omdat de stad in het verleden nauwelijks ruimte had zich uit te breiden, is in de loop van de tijd een groot deel van de Binnendieze overkluisd, dat wil zeggen overbouwd met huizen. De beken zijn daardoor slechts hier en daar zichtbaar in het stadsbeeld. Dit in tegenstelling tot veel andere steden waar de grachten vaak voor de huizen langs lopen. De waterlopen hadden geruime tijd de functie van riool. De knaagdieroverlast moest in toom gehouden worden door rattenvangers. Halverwege de 20e eeuw besloot men de Binnendieze te dempen, maar vanwege het unieke karakter kwam hiertegen succesvol verzet vanuit de bevolking verzet. In 1973 is met een restauratie van het stadswatersysteem begonnen wat in 1998 gereed kwam. De Binnendieze is in 1996 gerestaureerd en werd daardoor toegankelijk voor rondvaartboten, zodat het mogelijk is de stad ook ondergronds te bewonderen. Wij genoten van de prachtige vaartocht, waarbij de gidsen heel veel vertelden over de historie en de route die wij volgden. Zo zagen wij de betonnen racefiets op Uilenburg (van Joris Baudoin). Ook vertelden zij over de vele in en aan de muren bevestigde plaquettes, beeldjes, kunstwerken, enz.. Bij de overkluisde delen leven ook veel vleermuizen. Speciaal voor deze dieren waren een soort nestkasten opgehangen vlak onder het plafond. Veel te veel om het te kunnen onthouden en op te nemen in dit verslag.

Om half twee waren wij weer terug op de afvaartplaats en konden wij aan tafel bij 'Restaurant Van Puffelen'. Wij kregen een heerlijke lunch; tomatensoep met balletjes, huzarensalade, brood met beleg en een kroketje en koffie, thee, melk, karnemelk. Er werd veel gesproken over de super leuke vaartocht.

Om kwart voor drie werden wij opgehaald door twee gidsen van de Stichting Vrienden van 's -Hertogenbosch, de dames Tiny Dershant en Paulka van der Wiel. Wij begonnen aan onze 1^1/2 uur durende cultuurhistorische stadwandeling. Onze gids begon met een kleine overhoring om te horen of wij wel goed hadden opgelet tijdens de vaartocht. Veel van de beeldjes die wij hadden gezien aan de muren tijdens de vaartocht zagen wij nu van bovenaf. Onze gidsen waren uitstekend en bracht ook zaken met elkaar in verband.

In het gewone taalgebruik wordt meestal Den Bosch gezegd, maar officieel is het 's-Hertogenbosch. Dat betekent 'het bos van de hertog'. Die hertog was Hendrik I van Brabant. In 1185 verleende hij stadsrechten en de bijbehorende handelsprivileges. Dat was puur eigenbelang. In de noordhoek van zijn hertogdom had hij namelijk een sterk bolwerk nodig, ter bescherming tegen Gelre en Holland. Om vreemde legers en plunderaars buiten te houden, werden rond veel vroege steden muren gebouwd. Aan de vesting van 's-Hertogenbosch is in elke eeuw gebouwd, veranderd, toegevoegd en afgebroken. Het doel is steeds om de vesting te laten voldoen aan de eisen van de betreffende tijd. De huidige vesting is dan ook een aaneenschakeling van bouwwensen en -technieken in verschillende tijden. De Bossche vesting in een notendop. De eerste stadsmuur is in de twaalfde eeuw gebouwd om de compacte handelsnederzetting te verdedigen. De muur telde enkele water- en landpoorten. De waterlopen eromheen functioneren als stadsgracht. Eind dertiende eeuw is buiten de stadsmuur bebouwing ontstaan, waardoor een nieuwe muur nodig was. Men besluit meteen ook een nieuwe stadsgracht te graven. Aan het einde van de vijftiende eeuw hebben verbeterde wapens, zoals zware kanonnen, tot gevolg dat de oude dunne stenen muren niet langer voldoen. Weer wordt de Bossche vesting aangepast. De muren worden verlaagd en verstevigd met aarden wallen. Daarnaast worden vijfhoekige bastions met kazematten gebouwd. Deze bastions hebben geen dode hoeken en kunnen ook goed worden verdedigd met strijkvuur. Geldgebrek en een minder grote vijandelijke dreiging leiden tot stopzetting van de verbetering en vernieuwing van de vesting.
In 's-Hertogenbosch zijn daar nog grote delen van terug te vinden. De oudste plek in het hart van 's-Hertogenbosch is de driehoekige markt rondom dit plein bevond zich de vroegste ommuring. In de bestrating is te zien waar de stadsmuur stond. Van hier verdedigden de Bosschenaren hun erfgoed dat eeuwenlang gold als een vrijwel onneembare veste. Omdat de stad daarbij in een drassige omgeving lag in het deltagebied van de riviertjes Aa en Dommel verwierf zij de heroïsche bijnaam van 'onoverwinnelijke moerasdraak'. Binnen de stadsmuren heeft 's-Hertogenbosch haar middeleeuwse structuur grotendeels behouden. De laatgotische Sint-Janskathedraal, het classicistische stadhuis en het oudste bakstenen huis ‘De Moriaan’ herinneren aan lang vervlogen tijden. Net als de vele bochtige verspringende straatjes met pakhuizen en koopmanswoningen.

Er is een periode geweest dat belasting moest worden betaald over de grootte van de ramen. Je kunt nu nog zien dat veel ramen zijn dichtgemetseld. Vroeger reden karren door de straten en er zijn huizen op kruispunten van wegen, die een 'rond' gemetselde hoek hadden. Schuil -of schuurkerken  Na 1629 was officieel de uitvoering van de R.K.godsdienst verboden.  In het capitulatieverdrag dat bisschop Ophovius had getekend, stond onder meer dat alle priesters en kloosterlingen de stad dienden te verlaten. De zusterkloosters mochten voortbestaan totdat de laatste zuster was uitgestorven. Er mochten evenwel geen novicen meer worden aangenomen. De eredienst en toediening van andere sacramenten gebeurde in het geniep in kerken gelegen aan steegjes en op binnenplaatsen. Wij hebben de deur van een katholieke schuilkerk gezien, waarvan de middenpost in de deur prachtig versierd is met houtsnijwerk. Op de Markt is in februari 2016 een winkelpand ingestort vlak nadat de slopers van enige muren het pand hadden verlaten. Het was een winkel naast het huis + winkel van de bekende Jeroen Bosch (1450-1516).

Er waren opvallend veel beelden en beeldjes te zien op onze route door de stad. Bij de afvaartplaats staat 'De Halve Peer' met het oog op carnaval in 'Oeteldonk". Een gedenkteken ter ere van 'n "Burgervoojer" tijdens de carnavalsdagen, dat door twee partijen betaald zou worden. Volgens het verhaal kwam één partij de afspraak niet na met een half beeld als resultaat. In de fotoserie kan je ook 'Dieske' zien, de 'manneke pis' van 's-Hertogenbosch. Ook 'Janus Kiep', een bloemenverkoper. Zijn beeld staat in de 'Wolvenhoek'. Janus was een in zijn gezicht verminkt zwak-begaafd persoon. Zijn bijnaam "Kiepoog" is mogelijk afgeleid van het Bossche werkwoord "kiepen" = "de ogen toeknijpen". Een van Janus' ogen leek permanent te zijn dichtgeknepen. Een andere verklaring zou zijn, dat "kiep" het Bossche dialect is voor kip. De rimpelige mismaaktheid van Janus' oog deed denken aan een kippenoog. Om ongeveer kwart over vier kwamen wij bij het eindpunt vlak bij de Sint Jans Kathedraal.

'Onder' de kathedraal op het grote plein, 'Parade', was het tweedaagse "Oktoberfest" aan de gang in een grote tent. De muziek was zeer luid, dus kozen wij ervoor naar binnen te gaan bij het door ons besproken 'Grand Café Silva Ducis'. Daar hebben wij geruime tijd gezellig kunnen terugkijken op de geslaagde dag. Wij kregen een "rondje van het bestuur' aangeboden en ook de reguliere ronde van de commissie werd genuttigd. Een deel van ons gezelschap bleef aansluitend dineren.

Klik op onderstaande link en de fotopresentatie opent. Alle foto's kunt u downloaden.
Fotoserie Dagje varen en wandelen in 's-Hertogenbosch   Gecombineerde serie van Donald Noorhoff en Roelof Kruijshoop